تکامل و فطرت: چرا فطرت انتقاد ناپذیر است؟

     برخی فطرت را نه یک پایه ی محکم عقلی، بلکه یک پدیده ی بی هدف و نامعتبر می دانند. داروینیست ها -تکامل باوران بی خدا- معتقدند:

    فطرت انسان طی میلیاردها سال، از ابتدای آفرینش جانداران شکل گرفته است و این شکل گیری کاملاً بی هدف و در دستان طبیعت بوده است.

    موجوداتی با گرایش ها و اعتقادات مختلف ایجاد شده اند و از میانشان آن هایی باقی مانده اند که اعتقادات و گرایش های مناسب تری برای بقا داشته اند.

    موجودات بسیار دل رحم منقرض شدند، چرا که برای بقا خشونت لازم است. موجودات تکرو نیز در بسیاری گونه ها به تدریج منقرض شدند، چرا که برای بقای بهتر همکاری لازم است.

    امروزه ثابت شده است که اعتقاد به وجود خدا برای سلامت انسان و بقای نسلش مفید است؛ لذا جای تعجّب نیست که اعتقاد به وجود خداوند فراگیر است: اعتقاد به وجود خدا در ژنتیک انسان بقا یافته است تا نسلش را حفظ کند.

چگونه یک گزاره ی بدیهی را تشخیص بدهیم؟

    همانطور که بنده در پست "بررسی فطرت و چگونگی شناخت آن" توضیح دادم، فطرت و قضایای بدیهی عموماً غیر قابل تشخیص هستند. ما نهایتاً می توانیم ثابت کنیم که فلان گزاره را ذهن ما قبول دارد و نمی تواند آن را قبول نکند؛ لذا گزاره ای قطعی ست. ممکن است فردا معلوم شود همین گزاره نتیجه ی ادغام دو گزاره ی دیگر بوده است و اگرچه قطعی ست، ممکن است بدیهی نباشد.

    از طرفی، آنچه ما از قضایای بدیهی می خواهیم، قطعیتشان است. می خواهیم به نتایجی محکم برسیم که بر پایه ی فرضیاتی محکم بنا شده اند نه گمان ها. ببینید، اگر ما از روشی که 100% صحیح و عقلانیست و دو فرض که اعتبار هرکدامشان 90% است نتیجه ای بگیریم؛ طبق قانون احتمال، اعتبار نتیجه 81% است.

حقانیت فطرت انسان ها و حیوانات

    ما هرگز سعی نمی کنیم با یک سنگ صحبت کنیم تا آن را متقاعد کنیم؛ زیرا قدرت درک ندارد. وقتی به هدف انتقال یک مفهوم با کسی صحبت می کنیم، صراحتاً به این اعتقاد داریم که فرد رو به روی ما قابلیت درک دارد.

    علاوه بر این، صحبت ما با دیگران نشان دهنده ی این است که در ذهن ما مفاهیم مشترکی هست که به واسطه ی آن ها سخن یکدیگر را می فهمیم. به عبارتی، کلام طرف مقابلمان را می توانیم در ذهن خود ترجمه کنیم؛ و این قابلیت ترجمه نشانگر این است که می دانیم هر کلمه و اصطلاح فرد مقابل، برای او نشانگر چه مفهومی ست. پس به طور متقابل نسبت به ذهن یکدیگر شناختی نسبی داریم. این شناخت از کجا ایجاد شده است؟ از آموزش؛ که البته آموزش خود گونه ای از تعامل بین دو انسان است و در آن شناخت متقابل وجود دارد. خود این شناخت متقابل از کجا حاصل شده است؟ این سلسله تا آنجا پیش می رود که بپذیریم انسان ها ذاتاً نسبت به یکدیگر شناخت دارند.

بدیهی

به گزاره ای گفته می شود که بدون اثبات پذیرفته شده باشد.(خواه اثبات پذیر باشد خواه اثبات ناپذیر باشد)

مثال: "من هستم." کسی در این جمله شک نمی کند و نیازی نمی بیند برای آن استدلال بیاورد.

وجود خدا: چگونه یک اصل بدیهی نیازمند اثبات می شود (2)

    همانطور که در ضرورت فلسفه اشاره شد، در سیر فکری ساده انگارانه ای که ما طی می کنیم، اطلاعات در ذهن ما طبقه بندی نمی شوند. اگرچه خودمان اطلاعات را طبقه بندی نکردیم، ضمیر ناخودآگاه ما این کار را انجام می دهد. دو چیز را معتبر و ارزشمند تلقی می کند:

    1. آنچه هیجان انگیز است(مورد توجه بیشتر است)

    2. آنچه بسیار تکرار شود

وجود خدا: چگونه یک اصل بدیهی نیازمند اثبات می شود (1)

    به فصل دوم؛ فصلی مهم، عمیق و سنگین؛ به فصل اثبات وجود خدا خوش آمدید. امیدوارم تا به اینجا را با دقت مطالعه کرده باشید تا بتوانید این راه سخت و البته فوق العاده شیرین را با لذّت و اشتیاق طی کنید.

----------------------------------

    وجود خدا یک امر بدیهی ست. یعنی به صورت شهودی(بدون استفاده از هیچ ابزار یا استدلال) انسان از وجود خدا آگاه است؛ اما همانطور که ذکر شد، بدیهی بودن به معنی اثبات ناپذیر بودن نیست. اما چگونه یک امر بدیهی می تواند به اثبات نیاز پیدا کند؟

بررسی فطرت و چگونگی شناخت آن

همانطور که شرح داده شد، هر کسی پیش از آن که بخواهد هر گونه اظهار نظری بکند، الزاماً به فطرت معتقد است. اینجا نکته ی مهم و ظریفی هست:

    برخی گمان می کنند این که ما برای فطریات دلیلی نداریم؛ بی دلیل آن ها را پذیرفته ایم و راه فراری نداریم؛ این نشانه ی استیصال ماست. از سر اجبار فطرت را پذیرفته ایم نه با روش عقلی؛ لذا شناخت جهان نیز که بر اساس فطرت است، غیر عقلانی و متزلزل است. اگر دقت کنیم، این برداشت اشتباه است. ما دچار استیصال هستیم؛ اما نه در شناخت محیط. ما محیط خود را می شناسیم؛ آنچه نمی شناسیم فطرت خودمان است. اعتبار فطرت ذره ای از عقل پایین تر نیست؛ بلکه عقل و استدلال، خود زیرمجموعه ی فطرت است و امری فطری ست. این که بگوییم فطرت اثبات ندارد اشکالی ایجاد نمی کند. اصلاً فرض کنید فطرت اثبات داشته باشد. اگر قرار است در همه چیز شک کنیم، آیا در اثبات ارائه شده برای فطرت-هرچه باشد- نباید شک کنیم؟؟ معلوم شد که اشکال از بدون اثبات بودن فطرت نیست. این فکر فرد است که مسموم شده و گمان می کند عقل بر همه چیز احاطه دارد.