نگاهی به تجربه گرایی، ساینتیسم، هیپیسم و ... + نقد

     تجربه گرایی نهضتی فلسفی ست که بر مبنای اصالت تجربه بنا شده است. تجربه گرایی می گوید آن چیزی صاحب اعتبار است که قابل تجربه ی حسی باشد و آنچه قابل تجربه نیست(مباحث متافیزیکی) فاقد اعتبار است؛ زیرا نمی توان آن را اعتبار سنجی کرد و قابل آزمایش نیست. به عنوان مثال،کفش من وجود دارد زیرا من آن را می بینم و لمس می کنم. ولی خدا نیست(یا بودنش قابل بررسی نیست) زیرا نه دیده می شود نه بوییده می شود و نه لمس می شود. براهین فلسفی که بر پایه ی بدیهیات بنا می شوند نیز پذیرفته نمی شوند؛ چرا که بدیهیات نیز غیر قابل لمس و تجربه هستند.

ورود به معرفت اسلامی: اثبات فطرت

     همانطور که در درس گذشته مشاهده کردید، کسی که ادعا می کند به هیچ چیز اعتقاد ندارد(پوچ گرا) نیز الزاماً اعتقاداتی دارد. نمونه ی بارز این اعتقادات، اعتقاد به وجود گرسنگی و وجود غذاست. اگر کسی این دو را واقعاً قبول نداشته باشد طی چند روز می میرد. لذا تمام انسان ها اعتقاداتی دارند. 

عبور از نهیلیسم(پایان پوچ گرایی)

    پوچ گرا همه چیز را انکار می کند. زندگی از نظرش هیچ هدفی ندارد. طبق این دیدگاه، ارزش تمامی اعمال صفر است. ارزش تمامی افکار صفر است. همه ی این ها را می پذیریم. حال باید دید یک نهیلیست چگونه این اعتقادات را عملی می کند. فرض کنید یک پوچ گرا گرسنه شده است. از نظر فلسفی، هم در وجود غذا شک محض دارد و هم گرسنگی. این شک غیر قابل حل است؛ لذا فکر کردن به گرسنگی و غذا ارزشی ندارد. همانطور که می بینید، قاعدتاً هیچ نهیلیست واقعی در جهان وجود ندارد. هرچه نهیلیست واقعی بوده تا به حال از گرسنگی مرده است.

ریشه ی منطقی پوچ گرایی(چگونه پوچ گرا شویم!!)

    در گذشته انسان ها بسیاری از پدیده ها را به خدا نسبت می دادند. به تدریج و با پیشرفت علم، این پدیده ها به قوانین علمی نسبت داده شد. در گذشته گمان می کردند زمین صاف است، امروز گمان می کنند زمین گرد است. زمانی قوانین حرکت ناشناخته بود؛ سپس نیوتن قوانینی را پیشنهاد داد که صدها سال مورد پذیرش قطعی بود؛ امروز قوانین نیوتن نقض شده اند. در گذشته از طب سنتی و داروهای گیاهی استفاده می شد؛ سپس پزشکی استفاده از داروهای شیمیایی را توصیه کرد؛ جدیداً نیز دارند به این نتیجه می رسند که استفاده ی دقیق از داروها گیاهی امن تر است و فرمول ها را به داروهای گیاهی نزدیک می کنند. در گذشته خوردن روزانه ی تخم مرغ مرسوم بود، تا مدتی پیش پزشکی خوردن بیش از دو تخم مرغ در هفته را ممنوع کرده بود و جدیداً توصیه می شود که هر روز تخم مرغ مصرف شود!!

نهیلیسم(پوچ گرایی) چیست؟

    نهیلیسم(پوچ گرایی) یک مکتب فکری ست که هر گونه واقعیتی را نفی می کند. یک پوچ گرا در واقعیت داشتن هر آنچه فکرش را بکنید شک دارد...حتی در وجود خودش هم شک دارد. او از این شک به عدم اعتقاد رسیده است و هرچه بگویید را اینگونه پاسخ می دهد:

«از کجا معلوم که این جمله صحیح باشد؟ من قبول ندارم!!»

    این نقطه نظر افراطی، نتیجه ی نظام های معیوب فلسفی غرب است که یکی پس از دیگری آمدند و هریک دیگری را نقض کردند و بنیان دیگر فلسفه ها را زیر سؤال بردند...دریغ از لحظه ای آرامش و هماهنگی و دریغ از لحظه ای اتحاد که در فلسفه ی غرب برقرار باشد!

    وقتی هر جریان فلسفی به جریان دیگر ایراد می گیرد و آن را از اساس اشتباه می داند، طبیعی ست که جریان جدیدی ایجاد شود و بگوید:

«شما فلاسفه قرن هاست که بر سر هم می کوبید و بر سر شناخت حقیقت به هیچ نتیجه ای نمی رسید. یا حقیقتی نیست یا اگر هست قابل تشخیص نیست وگرنه بعد این همه مدت به نتیجه می رسیدید. لذا بودن یا نبودن حقیقت سودی به حال ما ندارد و فکر کردن به آن بیهوده است. هر کسی از پیش خود فرضیاتی می گیرد و بر اساس آن زندگیش را بنا می کند. نیازی هم به استدلال خاصی برای این اهداف و فرضیات نیست؛ زیرا اگر برایشان استدلال کنیم، خود این استدلال ها فرضیاتی نیاز دارند!»

برای مطالعه ی بیشتر:

http://www.iep.utm.edu/nihilism/

---

توجّه: آنچه در ویکی پدیا به عنوان نهیلیسم معرّفی شده است، شاخه ای تلطیف شده از نهیلیسم به نام "اگزسیتانسیال نهیلیسم" است که شایسته نیست با نهیلیسم اشتباه گرفته شود.

فهرست دروس | درس بعدی>> ریشه ی منطقی پوچ گرایی

تعریف، ضرورت و قدرت فلسفه

       دین مهم ترین جزء زندگی یک انسان است، اگر به آن معتقد باشد. چرا؟ چون دین ادعا می کند که هدف آفرینش انسان و راز سعادت انسان را می داند. اگر دین صحیح و برحق باشد، هیچ چیز به اندازه ی رعایت دین مهم و مفید نخواهد بود.

    بسیاری گمان می کنند که دین را شناخته اند و پیش خود گمان قریب به یقین دارند که دین حق یا ناحق است. مسلمان می گوید معلوم است که دین اسلام حق است؛ بی خدا هم می گوید البته دین دروغ است. این که این گمان ها چگونه ایجاد شده اند را بررسی نمی کنیم؛ ولی قطعاً صحتشان باید بررسی شود. این بررسی به عهده ی نظامی ست که عقلاً و نه از سر احساس، حقایق را بررسی می کند: فلسفه.

    برخی با فلسفه مخالفند و آن را بیهوده یا ناقص یا گمراه کننده می دانند؛ ولی عموم مردم جهان و تمام علمای اسلام متفقند که اصول دین تقلیدی نیست و باید شخص آن ها را برای خود اثبات کند تا بتواند به حکم عقل وارد دین شود؛ وگرنه عملش جاهلانه بوده. لذا راهی نداریم جز این که بپذیریم حداقل درباره ی پذیرش اصول دین، به فلسفه(روش عقلانی کشف حقایق) نیاز است.

    اما فلسفه دقیقاً چیست؟