جبر و اختیار: اگر خدا هست و به آینده علم دارد، چگونه می تواند انسان مختار باشد؟

پرسش(محمد):

   سلام و خسته نباشید!!:)

سوالم رو مصداقی عرض میکنم و شما هم لطف کنید مصداق را بشکافید!
بنده از دوران دبیرستان تا الان که سال چهارم دانشگاهم این سوال رو داشتم و واقعا پیگیرش هم بودم،هم در فضای حقیقی و هم مجازی!!
در ابتدا عرض کنم که این را میدانم خداوند محدود به زمان نیست!:)

مگر نه اینکه حضرت آدم اولین انسانه!؟

و ساخته خداوند است

و خدا عالم به گذشته و حال و آینده است!؟
چگونه حضرت آدم اختیار دارد در حالی که -ساخته-کسی است که آینده او را میبیند!به عبارتی خدا میبیند که دارد(آینده) چه میسازد!
و یه سوال دیگه اینکه اگر دنیا دنیای علیت است ما هر کاری بکنیم یک جبرگرا میگوید (به طور مثال)این فهم تو یا عمل تو و یا هر چیز دیگری از ما ،معلول حادثه ای در گذشته ما یا افراد مرتبط با ما بوده است!!
تکلیف چیست!!
قررربانت!!

---

پاسخ(ایمان علیخانی):

    سلام محمد جان

    متشکرم که قابل دونستید و سؤالتون رو شفاف پرسیدید.

    دو پرسش شما را می توان به شکل زیر کوتاه کرد:

    1. چگونه می شود که خدا از آینده ی انسان باخبر باشد و انسان مجبور نباشد؟

    2. چگونه می شود که انسان مخلوق و معلول خدا باشد، امّا اعمالش صد درصد طرّاحی شده از قبل نباشد؟

    

خواص دیگر جوهر اختیار

    عزیزان، در درس گذشته ذکر شد که مخالفان برهان نظم، فاقد جزء بودن خدا را محال می پندارند. همچنین ثابت شد که هرکجا اختیار هست، جوهری فاقد جزء نیز هست که مختار است. لذا اگر به برهان نظم فکر نکنیم نیز مجبوریم بپذیریم باری تعالی که اولین وجود مختار است، بنا به اثباتی که ذکر شد فاقد جزء است و فاقد جزء بودن وجود مختار بحثی عجیب و من درآوردی نیست-هرچند که عجیب بودن دلیل بر بطلان نیست- بلکه هرکجا وجود مختاری هست، الزاماً وجود مختار بدون جزء نیز وجود دارد.

    اما درس امروز: به سادگی اثبات می شود که وجود مختار، دارای چند خصلت است که اثبات این چند خصلت، وجود خداوند را برایمان ملموس می سازد.

    به اینجا رسیدیم که خداوند در عین اختیار، فاقد جزء است. امّا یک وجود مختار، محکوم است چند صفت را داشته باشد:

جوهر اختیار فاقد جزء است

     در برهان نظم، برخی سفسطه می دانند این را که ما خدا را فاقد جزء و نظم می دانیم. بنده در زیر اثبات می کنم که موجود مختار فاقد جزء، نه تنها دور از عقل نیست، بلکه ضروری و قطعی ست.

     موجود مختار می تواند صاحب یک سری اجزا باشد. مثلاً، انسان از اجزای مختلفی(دست و پا و سر و ...) تشکیل شده است. هرچه این اجزاء کمتر باشد، موجود مختار ما ساده تر-مخالف پیچیده تر- است.

اختیار چیست؟

    هرگاه وجودی با اراده ی خود و مستقل از محیط عمل کند، و این عملکرد او تصادفی نباشد، به این خاصیت حاکم بر وجود اختیار می گویند.

    عملکرد یک وجود حداکثر در سه حالت بحث می شود:

1. جبر
2. تصادف
3. اختیار

     هرگاه وجودی در جبر نباشد و عملش تصادفی نیز نباشد، مختار است. (ذات اختیار فراتر از وصف است و به همین دلیل معمولاً با سلب امکان حالات دیگر به آن اشاره می شود)

راه فراری نیست!

تو، هر لحظه در برابر یک انتخاب ایستاده ای:

یا درد با عزّت،

یا درد با ذلّت.

آری، دو روی سکه درد است...راه فراری نیست!

***

تو، هر لحظه در برابر یک درد ایستاده ای:

یا خون جگر که در فراق بخوری،

یا خون دل که در گناه بریزی.

دو روی سکه خونین است...راه فراری نیست!